A tak w ogóle lubię bajgle... I te z makiem, i te z sezamem, z rodzynkami, z cynamonem, cebulą, ziołami... Dziura w bułce mi nie przeszkadza, jednak czasem się zastanawiam, po co ona jest? Kto coś takiego wymyślił i dlaczego?...

Poszukiwania zaskoczyły mnie... I to bardzo... Spieszę więc donieść, co odkryłam i napawa mnie dumą wielką, choć zasługa moja żadna... 

Opowieści są dwie... Obydwie związane z Polską!

Swojego czasu uznano, że bajgle powstały w roku 1683, kiedy to żydowski piekarz wiedeński upiekł bułkę w formie strzemienia (strzemię po niemiecku - bügel) dla króla polskiego Jana III Sobieskiego. Miał to być hołd złożony królowi za uratowanie Wiednia przed najazdem tureckim. 

Domniemania poległy po przejrzeniu książki Marii Balińskiej "The Bagel: The Surprising History of

a Modest Bread". Sytuacja mogła mieć miejsce, ale bajgle były znane wcześniej - co udowodniła autorka wspomnianej książki. I to właśnie druga opowieść...

Dziurawe bułki wywodzą się z żydowskiej tradycji piekarskiej i potwierdzają to dokumenty archiwalne z  1610 roku z Gminy Zydowskiej z Kazimierza pod Krakowem (dzisiaj w obrębie miasta). Wówczas zarządzono obowiązek wydawania darmowych bajgli każdej kobiecie, która powiła dziecko. Kształtem miały symbolizować cykl ludzkiego życia, zaś złoty kolor skórki miał przynosić dziecku szczęście...

Wspomina też o tym Clarissa Hyman w książce "Kuchnia Żydowska. Przepisy i opowieści z całego świata”. Napisała: Żydowscy "filozofowie smaku" od dawna rozważają kwestię, co było pierwsze, bajgel czy dziurka. Nie mówimy przecież o zwykłym kawałku buły z dziurką, (...) ale o symbolu, o ikonie,

o tajemnicy. Nie wiadomo dokładnie skąd się wzięły bajgle, ale samo słowo pochodzi od środkowo- lub górnoniemieckiego czasownika boygen – zginać, i związanego z nim rzeczownika bügel, który znaczy strzemię. Uważany był za rarytas, gdyż był wypiekany z drogiej białej mąki, bajgiel miał także przynosić szczęście, będąc wyobrażeniem kręgu życia. 

​

Amerykańscy historycy kulinarni twierdzą, iż bez żadnych wątpliwości bajgle (bagels) pochodzą

z Polski. 

W Ameryce pojawiły się pod koniec XIX wieku wraz z emigrantami ze wschodniej Europy. Jednak nie odpowiadały mieszkańcom tej półkuli... Zniknęły... Do lat 70-tych ubiegłego wieku, kiedy to nastała moda na kuchnie etniczne, również europejskie bliższe czy dalsze... Bajgle wróciły do łask... Brylował Manhattan... Tam było najwięcej polskich piekarenek. Do dzisiaj nowojorczycy twierdzą, że ich bajgle są najsmaczniejsze...

W 1927 roku pochodzący z Polski piekarz, Harry Lender przyjechał do New Haven (Connecticut)

i założył pierwszą w Stanach Zjednoczonych fabrykę bajgli poza Nowym Jorkiem. Fama rozeszła się szybko, a łączenie kultur i opanowywanie receptur oznacza, że piekarnie z bagels nie są już wyłącznie własnością Żydów... Popularny Bagels H&H jest prowadzony przez rodzinę portorykańską, a największy producent smaków bajglowych - wypieka 36 różnych rodzajów, od owoców tropikalnych po bajgle taco - działa w Connecticut, a pochodzi z Niemiec. 

Małych piekarenek coraz mniej... Korporacje opanowują świat i nasze kulinaria... 

Zapraszam do domowej kuchni... Róbmy swoje, ku uciesze rodziny i przyjaciół...